Bloemen (2)

Democratie begint in de dorpen

Wie kiest, wordt gekozen. Verkiezingen zijn van oudsher het belangrijkste instrument om de ‘wil’ van het volk te peilen. In de afgelopen eeuwen kregen steeds meer mensen stemrecht. Democratie lijkt in de huidige tijd verworden tot een bescherming tegen al te veel volkswil. “Ooit waren verkiezingen bedoeld om met een elite consensus te vinden, nu zijn ze er om met een massa ruzie te maken en idioten buiten de politiek te houden”, stelt publicist David van Reybrouck, onder andere auteur van het boek Tegen Verkiezingen.

Geef je stem via loting

Hij stelt dat het “democratisch enthousiasme” nog nooit zo groot is als vandaag. Maar waarom dan nog steeds democratie via verkiezingen? In een stemhokje geef je feitelijk je stem weg. Politici weten niet waarom je op hen gestemd hebt en eenmaal je stem gegeven betekent het loslaten van directe invloed. Het is volgens Van Reybrouck tijd voor een deliberatieve democratie: een vorm van publieke besluitvorming van wetgeving of rechtspraak waarin informatievergaring, overleg en uitwisseling van argumenten centraal staan. Loting speelt hierbij een belangrijke rol. Door organen samen te stellen van gelote burgers, ontstaat meer representativiteit dan via gekozen vertegenwoordiging.

Van stemrecht naar spreekrecht

Mensen hebben iets te zeggen, en dat vraagt gesprek. In democratieën als Finland, België en Ierland wordt volop met loting geëxperimenteerd. Zo zijn in Ierland een groep gekozen én gelote burgers bij elkaar gezet - en van gerichte informatie voorzien - om zo een gevoelig wetsartikel te wijzigen. Achteraf bleek dat door het samen zijn van gekozen en gelote burgers inhoudelijk veel ‘grondiger’ werd gediscussieerd en dat het bovendien tot meer consensus bij besluitvorming leidde.

Men kwam verder dan waarin enkel gekozen vertegenwoordigers kunnen slagen. Zij moeten immers altijd rekening houden met de volgende verkiezingen. Daarom is er voor modellen als loting veel politieke koudwatervrees. Burgers als volwassenen betrekken bij beraadslagingen vraagt moed, want het betekent de deuren van de (politieke) besluitvorming open zetten. Maar wie is er nu beter in staat om het algemeen belang en de lange termijn te dienen? Het gaat niet om ja of nee, of om winnen of verliezen maar om met elkaar het geheel van de samenleving te dienen.

Meer informatie?

Democratische vernieuwing begint altijd op lokaal niveau. Dat merken wij ook in ons werk in Zeeuwse en Zuid-Hollandse dorpen. Zo zijn Dorpsraden op zoek naar manieren om de agenda van hun dorp te bepalen. Welke thema’s zijn cruciaal voor onze toekomst en hoe gaan we die invulling geven? In deze processen van vernieuwing - hoe pril ook - ondersteunen wij graag met kennis, begeleiding en advies.

simester-0001
189